معرفی کلینیک صنعتی لجستیک و زنجیره تأمین

-مقدمه:

صنایع هر کشور از جهات مختلف از قبیل سرمایه، فناوری، وابستگی به تجهیزات، ماشین­‌آلات و نرم‌­افزارها و بسیاری موارد دیگر متفاوت هستند، در نتیجه باید الگوهای مختلفی برای دستیابی به یک تعامل سازنده با آن­ها در اختیار داشت. کلینیک صنعتی یکی از الگوها و اشکال ارتباط دانشگاه با صنعت است که تمرکز آن بر ارائه خدمات مشاوره صنعتی به صنایع مختلف است. این مراکز با استفاده از ظرفیت اعضای هیئت علمی، دانش­‌آموختگان و دانشجویان، مشکلات صنایع را شناسایی و حل آن­ها را از طریق انعقاد قراردادهای صنعتی، تعریف پروژه­‌های پسادکتری و پایان­‌نامه­‌های تحصیلات تکمیلی پیگیری می‌کنند.
 

-اسناد بالادستی:

در کشورهای توسعه یافته، ارتباط و همکاری بین مراکز علمی و جامعه از پشتوانه­‌ای قوی برخوردار است. در این کشورها بیشتر تحولات از دانشگاه و مراکز تحقیقاتی آغاز می‌­شود و دانشگاه‌ها پیشگام بهبود شرایط و توسعه هستند. در حالی که در کشورهای در حال توسعه، این ارتباط ضعیف و کمرنگ است [۱].

طی سال­های اخیر، الزام ارتباط و تعامل بین مراکز علمی و صنعتی، بیش از پیش آشکار شده است و در اسناد بالادستی نظام از جمله بیانات مقام معظم رهبری، سند چشم­‌انداز جمهوری اسلامی ایران در افق ۱۴۰۴ و سند نقشه­‌ی جامع علمی کشور، به این موضوع اشاره شده است. در ادامه به اهم محورهای مطرح شده در این اسناد که به حوزه­‌ی ارتباط صنعت و دانشگاه مربوط هستند، پرداخته خواهد شد. لازم به ذکر است کلینیک صنعتی که یک مفهوم نسبتاً جدید و از اشکال ارتباط دانشگاه با صنعت است، به طور خاص در این اسناد مورد اشاره قرار نگرفته است.

جدول۱- محورهای ارتباط با صنعت در اسناد بالادستی

علاوه بر این، در طرح تحول همکاری­‌های دانشگاه­ها و موسسات پژوهشی و فناوری با جامعه و صنعت[۱]. شش هدف کلان ذکر شده است که ایجاد کلینیک­‌های صنعتی هم‌­راستا با بیشتر آن­هاست. این اهداف کلان عبارتند از:

این اهداف کلان عبارتند از:

۱.     مشارکت حداکثری اعضای هیئت علمی در رفع نیازهای صنعت و جامعه

۲.     اجرای ۲۵ درصد پروژه­های تحصیلات تکمیلی به صورت مستقیم به سفارش صنعت و جامعه

۳.     ساماندهی و ایجاد ساختارهای توانمند برای ارتباط عرضه و تقاضای پژوهش و فناوری

۴.     هم­‌افزایی کامل مراکز علمی با دستگاه­های اجرایی جهت شناسایی و رفع نیازها و چالش­ها

۵.     هم‌­راستایی برنامه­‌ها و تصمیم‌­گیری­‌ها در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و مراکز تابعه با نیازها و اولویت­های کشور

۶.     افزایش متوسط سالانه ۱۰ درصدی حجم قراردادی ارتباط با جامعه و صنعت

همچنین کلینیک صنعتی یکی از اشکال ارتباط با صنعت در "سبد الگوهای دانشگاه علم ­و صنعت ایران در تعامل با صنایع مختلف" است که در هفته پژوهش سال ۱۳۹۵ از آن رونمایی شده است.

-مطالعات تطبیقی:

در حال حاضر چندین کلینیک صنعتی در کشور در حال فعالیت هستند.. در سال­های اخیر بیشتر شهرک­‌های صنعتی اقدام به راه‌­اندازی کلینیک­های صنعتی کرده­اند، اما در اکثر موارد اطلاعاتی در مورد ساز و کار این کلینیک­ها و روش­های برقراری ارتباط وجود ندارد. تنها اطلاعات موجود در مورد این کلینیک­ها به اعلام خبر راه‌­اندازی آن­ها محدود می­‌شود و فاقد سایت اینترنتی هستند.

در ادامه به معرفی تعدادی از کلینیک­‌های صنعتی پرداخته خواهد شد.

۱.     کلینیک صنعتی شهر کاوه (دانشگاه امیرکبیر)

این کلینیک توسط دانشکده مهندسی صنایع دانشگاه امیرکبیر راه‌­اندازی شده است و در شهرک صنعتی کاوه مستقر است. از تاریخ راه‌­اندازی این کلینیک و نحوه‌­ی برقراری ارتباط با این مرکز اطلاعاتی در دسترس نیست.

۲.     کلینیک صنایع

این کلینیک که در پارک علم و فناوری رشت (استان گیلان) مستقر است، دارای ۱۲ دپارتمان تخصصی است و خدمات مختلفی از قبیل آموزشی، پژوهشی و مشاوره­‌ای ارائه می­‌نماید. از سایر خدمات این مرکز می‌­توان به تأمین نیروی انسانی، تعمیر و نگهداری و طراحی سایت اینترنتی اشاره کرد. بر اساس اطلاعات موجود، این کلینیک به دانشگاه خاصی وابسته نیست.

گردش کار این کلینیک به شرح زیر است:

شکل۱-- گردش کار کلینیک صنایع

اطلاعات بیشتر از اینجا قابل دسترس است.

۳.     کلینیک صنعتی دانشگاه هرمزگان

این کلینیک که توسط مدیریت کارآفرینی و ارتباط با جامعه دانشگاه هرمزگان راه‌­اندازی شده است، در محل شهرک­‌های صنعتی شماره دو بندرعباس مستقر است. این کلینیک دارای سه کارگروه تخصصی علوم انسانی، زیست و فناوری، و فنی و مهندسی است و خدمات آموزشی و مشاوره‌­ای به صنایع ارائه می­‌نماید. اطلاعات بیشتر از اینجا قابل دسترس است.

۴.     کلینیک صنعتی دانشگاهی

این کلینیک که نخستین کلینیک صنعتی دانشگاهی در شرق کشور است توسط شرکت شهرک­‌های صنعتی خراسان رضوی در سال ۱۳۹۶ راه‌­اندازی شده است. این کلینیک در شهرک صنعتی فناوری مشهد مستقر است و با دانشگاه فردوسی مشهد ارتباط دارد. اطلاعات بیشتری از این کلینیک در دسترس نیست.

۵.     کلینیک صنعتی بسیج استان خراسان رضوی

این کلینیک در سال ۱۳۹۴ توسط سازمان بسیج علمی استان خراسان رضوی راه­‌اندازی شده است. اطلاعات بیشتری از این کلینیک در دسترس نیست.

۶.     کلینیک صنعتی سیار در استان آذربایجان شرقی

این کلینیک در سال ۱۳۹۵ توسط شرکت شهرک­های صنعتی آذربایجان شرقی راه‌­اندازی شده است و هدف آن شناسایی مشکلات و ارائه راهکار به واحدهای مستقر در شهرک­های صنعتی استان است. این کلینیک با دانشگاه خاصی در ارتباط نیست و با اساتید دانشگاه­های استان و متخصصان همکاری می­‌نماید.

نمونه­‌های متعدد دیگری از کلینیک­‌های سیار با شرایط مشابه در استان­های مختلف وجود دارند. 

۷.     کلینیک صنعتی استان قم

این کلینیک توسط دانشگاه صنعتی قم راه‌­اندازی شده است و در شهرک شکوهیه مستقر است. اطلاعات بیشتر از اینجا قابل دسترس است.

۸.     کلینیک صنعت در شهرک صنعتی شمس‌­آباد ری

این کلینیک توسط ارتباط با صنعت دانشگاه آزاد اسلامی یادگار امام راه‌­اندازی شده است و خدمات مختلفی را در زمینه برندینگ، تعمیر و نگهداری، استراتژی فروش و صادرات و مهندسی معکوس به واحدهای مستقر در شهرک ارائه می­‌نماید.

۹.   کلینیک صنعت نفت در دانشگاه شهید چمران اهواز

این کلینیک توسط دانشگاه شهید چمران و با همکاری شرکت مناطق نفت­خیز جنوب راه­‌اندازی شده است. مطابق با آنچه در هنگام آغاز به کار این کلینیک اعلام شده است، ۳۵ نفر از اعضای هیئت‌علمی این دانشگاه طبق جدول زمان‌بندی در محل این دفتر مستقر می‌شوند تا زمینه‌های رفع مشکلات صنعت نفت در ارتباط مستقیم و در پایین‌ترین لایه‌ها و تخصصی‌ترین سطح فراهم شود. اطلاعات بیشتری از این کلینیک در دسترس نیست.

۱۰.   کلینیک صنعت در استان البرز

این کلینیک توسط اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی کرج و در راستای تعامل میان صنعت و دانشگاه راه‌­اندازی شده است. اطلاعات بیشتری از این کلینیک در دسترس نیست.

-آینده پیش­‌رو:

مدیریت لجستیک و زنجیره تأمین طیف وسیعی از تصمیمات استراتژیک، تاکتیکال و عملیاتی مرتبط با تأمین، تولید، توزیع و فروش را در بر می­گیرد. بحث مدیریت زنجیره تأمین حدود سه دهه پیش مطرح شده است و بر اساس اطلاعات و آمار موجود، کشورها و سازمان­هایی که دانش مدیریت زنجیره تأمین را به کار گرفته‌­اند، به پیشرفت­‌های چشم­گیر و سودی سرشار دست یافته‌­اند. در گزارش­های بانک جهانی بطور صریح تاکید شده است که عملکرد لجستیک تجاری هر کشور به‌طور مستقیم با پیامدهای مهم اقتصادی، همچون: شکوفایی تجاری، تنوع صادرات و رشد اقتصادی مرتبط است[۲]. این در حالی است که مقوله لجستیک و زنجیره تأمین در ایران آنطور که شایسته بوده است، مورد توجه قرار نگرفته است[۳].

در سال­های اخیر اقدامات مثبتی در زمینه سیاست­‌گذاری کلان لجستیک انجام شده است که از جمله می­‌توان به تصویب سند آمایش مراکز لجستیک در سال ۱۳۹۷ اشاره کرد، اما نابسامانی زنجیره تأمین صنایع مختلف مانع از برخورداری کامل از مزایای زیرساخت‌­های لجستیکی خواهد شد. به طور کلی می­‌توان ادعا کرد مدیریت زنجیره تأمین به دلایل زیر در مسیر رشد روزافزون قرار گرفته است [۴].

۱.   افزایش سرعت تغییر تکنولوژی

۲.   جهانی شدن تجارت

۳.   تمایل به منبع یابی بیرونی

۴.   تأکید بیشتر بر کیفیت؛ فایده و رضایت مشتری

۵.    تأکید بیشتر بر ایجاد رابطه با مشتری و حفظ او

۶.    تأکید بر توسعه روابط با تأمین­‌کنندگان

۷.    تأکید بیشتر بر مدیریت  فرآیندهای کسب­وکار و یکپارچه کردن عملیات

۸.     ضرورت ایجاد پیوندها و شبکه‌های استراتژیک

۹.     توسعه اقتصادهای مبتنی بر دانش و فناوری

در نتیجه نیاز به خدمات آموزشی، پژوهشی و مشاوره‌­ای در مورد مدیریت لجستیک و زنجیره تأمین در سطوح خرد و کلان نیز افزایش خواهد یافت.

-ارتقای برند و افزایش ضریب نفوذ در صنعت و خدمات:

بر اساس جدیدترین رتبه­‌بندی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)، دانشگاه علم­ وصنعت ایران رتبه­‌ی سوم را در میان دانشگاه‌­های صنعتی (پس از دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه صنعتی امیرکبیر) داراست. علاوه بر این، دانشکده مهندسی صنایع دانشگاه علم­ وصنعت ایران، رتبه­‌ی سوم را در میان دانشکده‌­های مهندسی صنایع پس از دانشگاه تهران و دانشگاه صنعتی امیرکبیر در اختیار دارد.

در نتیجه کلینیک صنعتی دانشکده مهندسی صنایع دانشگاه علم ­وصنعت ایران از جایگاه خوبی برخوردار خواهد بود. 
  

		برگشت به صفحه قبل